Executieve functies

Executieve functies = dat wat tieners vaak nog moeilijk vinden!

Waarom neemt een slimme tiener soms oliedomme beslissingen? En hoe komt het dat zelfs leerlingen in de eindexamenklassen vaak niet in staat zijn om op een verstandige manier hun studie te plannen? Hebben adolescenten wel de vaardigheden om regie te voeren over het eigen leerproces? Het antwoord is: dat heeft allemaal te maken met de executieve functies. 

De wat??? Zal je nu misschien denken… Wellicht is het voor jou een bekende term of heb je er nog nooit van gehoord.

Executieve functies zijn:

• aansturend en controlerend voor je hele doen en laten. Ze beïnvloeden je gedrag en je leren.
• zijn heel erg belangrijk bij het leren. Als deze goed ontwikkeld zijn, zijn deze functies zelfs een betere voorspeller voor schoolsucces dan intelligentie.
• zijn de uitvoerende regelfuncties van de hersenen. Die aansturing gebeurt grotendeels onbewust. Je gebruikt deze executieve functies vooral in nieuwe situaties en minder in situaties die je vaak meemaakt.
• zijn vaardigheden die je nodig hebt om te slagen in het leven op school, in je werk, in relatie tot anderen, in je persoonlijke leven. Of je nu 3, 13, of 30 bent; je hebt ze nodig om taken uit te voeren en je doel te bereiken

Als jongerencoach ben je dus volop bezig met het ontwikkelen van deze 11 vaardigheden. Bovendien kun je als ouder hier aan bijdragen. Help jouw tiener zijn of haar talent te benutten door zijn/haar executieve vaardigheid te versterken. Niets is zo frustrerend om jouw tiener te zien worstelen met bijvoorbeeld de gewone dagelijkse taken…. Toch?

Vaardigheden zijn te trainen en dus te ontwikkelen.?

Weet dus dat kinderen niet worden geboren met deze vaardigheden, maar wél met de potentie om deze vaardigheden te ontwikkelen. De ontwikkeling hiervan hangt direct samen met de rijping van het brein, maar het is de omgeving (zoals ouders en leraren) die bepaalt hoe efficiënt de hersenen kunnen rijpen.

Dit zijn de 11 executieve functies met een korte toelichting!

1. Emotieregulatie (vb een tiener weet hoe hij zijn zenuwen moet beheersen bij een toets)
2. Reactie-inhibitie ( vermogen om na te denken voor je iets doet)
3. Volgehouden aandacht ( een tiener kan met korte pauzes 2 uur aan zijn huiswerk werken)
4. Taakinitiatie ( op tijd aan een taak beginnen en op een efficiënte wijze) 
5. Doelgericht doorzettingsvermogen ( bijv. een tiener kan gedurende langere tijd geld verdienen en sparen om iets belangrijks te kopen)
6. Flexibiliteit (een tiener accepteert een ander alternatief als de eerste keus niet mogelijk is) 
7. Plannen ( een tiener kan een plan opstellen bij het aken van zijn huiswerk)
8. Tijdmanagement ( een tiener weet hoe hij bepaalde deadlines kan behalen) 
9. Werkgeheugen (informatie onthouden en eerder geleerde vaardigheden kunnen toepassen in een situatie)
10. Organiseren ( een tiener kan een systeem ontwikkelen om op de hoogte te blijven  van bepaalde informatie of benodigde materialen)
11. Metacognitie ( een tiener kan zijn prestaties evalueren en verbeteren) 

Wil je aan de slag met jouw tiener, ga dan als volgt te werk:

1. Bepaal het doelgedrag. Wat wil jouw tiener aanpakken?

2. Welke steun van de omgeving daarbij  helpen?

 3. Wat is de werkwijze om de vaardigheid aan te leren ( in stapjes)

4. Welke beloning moet jouw tiener motiveren om de vaardigheid te oefenen?

Op de tijdlijn More Happy heb ik verschillende vaardigheden uitgewerkt met tips voor jou als ouder hoe je jouw tiener kan ondersteunen bij het ontwikkelen van deze vaardigheden. Neem eens een kijkje en geef een like aan de pagina als je dat nog niet gedaan hebt ?

LerenlerenSchiedam ontwikkelde de gesprekskaarten executieve functies op de foto.