Wat je moet weten over een realistisch zelfbeeld bij pubers!

Vorige week volgde ik een training bij Semmie sprekend spel en training hoe je spellen kunt inzetten om te bouwen met jongeren aan een realistisch zelfbeeld. Ik ben een enorme fan om spellen te gebruiken in mijn training en coaching en wat een inspiratie heb ik daar weer opgedaan om jongeren en ouders te helpen bij onder meer het ontwikkelen van hun zelfbeeld.

Vaak wordt er gesproken over een positief of negatief zelfbeeld of laag zelfbeeld. Een positief zelfbeeld is nodig omdat dat de energie geeft om door te gaan, opnieuw te beginnen, tegenslagen te kunnen verwerken, etc. Ik vind zelf  het woord realistisch zo mooi gekozen. Realistisch is dat wat voor jou prettig is en wat voor jou goed voelt; het geeft vertrouwen in jezelf! Een realistisch zelfbeeld is nodig omdat kinderen moeten leren wie ze zijn en wat ze wel en (nog) niet kunnen. Daarnaast kunnen ze aangeven wat ze nodig hebben en wel of niet fijn vinden. 

10 tips die hieraan bijdragen lees je verder in deze blog.

Wat is het verschil tussen zelfbeeld, zelfwaardering en zelfvertrouwen?

Omdat niet altijd even duidelijk is wat nu onder zelfbeeld wordt verstaan, heb ik de verschillende betekenissen op een rijtje gezet:    

Wat is zelfbeeld?

Het zelfbeeld van een persoon is afhankelijk van de ideeën die de persoon over zichzelf heeft. Het is de wijze waarop jezelf zie en de manier waarop je oordeelt over jezelf. Bij het totaal van wat hij over zichzelf weet, denkt en vindt, hoort ook zelfkennis, het ik-ideaal en zelfwaardering. Het zelfbeeld is het fundament waar de ontwikkeling van sociale, emotionele en cognitieve ( verstandelijke)  vaardigheden op rust.

Zelfbeeld ontstaat door zelfkennis

Een jongere heeft veel meer zelfkennis dan een kind op de basisschool. Jongeren hebben al een goed beeld van hun eigen karakter, denken na over hoe ze met anderen om moeten gaan en weten vrij goed hoe anderen over hen denken.

Ik-ideaal

Bij het zelfbeeld hoort niet alleen zelfkennis, maar ook het ‘ik-ideaal’; hoe je zou willen zijn. De vergelijking tussen ‘zo ben ik’ en ‘zo zou ik willen zijn’ is een denkproces waartoe basisschoolkinderen nog niet in staat zijn en jongeren wel. Bij jongeren speelt het ik-ideaal net zo’n belangrijke rol als het zelfbeeld. Leeftijdsgenoten zijn een voorbeeld voor elkaar, ook om gedrag uit te proberen. Zo kunnen ze nagaan wat bij hen past en wat niet. Jongeren kunnen idolen hebben die ze willen imiteren: ‘Zo wil ik ook zijn!’

Zelfwaardering

Tussen zelfbeeld en ik-ideaal zit zelfwaardering. Dit is het gevoel van eigenwaarde. Bij een positief zelfbeeld is de zelfwaardering gunstig: ‘Het is goed dat ik er ben.’ Ouders spelen hierbij een belangrijke rol, maar de rol van leeftijdsgenoten wordt hierin steeds groter (peergroups). Door een positieve manier van opvoeden en positieve reacties van leeftijdsgenoten krijgt je kind het gevoel geaccepteerd en gewaardeerd te worden. Dit bevordert een realistisch zelfbeeld.

Zelfvertrouwen

Een positief zelfbeeld en positieve zelfwaardering hebben veel te maken met het gevoel dat wat jij doet belangrijk is, en het gevoel dat je grip hebt op situaties en dat je kunt omgaan met de eisen van je omgeving. Een kind met genoeg zelfvertrouwen gelooft in zichzelf en in wat het kan: ‘Ik kan en durf dat zelf.’ Ik durf het leven aan en voelt zich zeker. Een kind met zelfvertrouwen heeft meestal ook gevoel van eigenwaarde: ‘Het is goed dat ik er ben.

Voorbeelden van een negatief zelfbeeld... 

Negatief zelfbeeld is een verzameling van negatieve gedachten over jezelf die steeds actief zijn. Ieder kind ontwikkelt negatieve gedachten over zichzelf. Dat is een natuurlijk en onomkeerbaar proces. Maar kinderen leren meer negatieve gedachten als ze veel negatieve uitspraken horen van anderen of in situaties komen die ze niet kunnen oplossen. Dat wil je voorkomen, want negatieve gedachten kunnen niet zomaar veranderd of afgeleerd worden. Eenmaal geleerd, blijven negatieve gedachten zich actief aan kinderen opdringen waardoor een negatief of laag zelfbeeld ontstaat. Kinderen met een negatief zelfbeeld ontwikkelen vaak niet alleen negatieve gevoelens en ideeën over zichzelf maar ook over anderen. Het gevoel van eigenwaarde is laag. Ze zien hun sterktes nauwelijks en schatten hun zwaktes te hoog in. 

Voorbeelden hiervan zijn:  

• ben ik wel geschikt voor deze sport?
• ik zal nooit wennen  in deze klas 
• praten in een groep gaat mij nooit lukken 
• dit vak leer ik nooit want ik ben te dom 
• ik heb maar een MBO-opleiding
• och, dit is typisch weer iets voor mij
• iedereen is tegen mij
• ik vind mezelf raar of lelijk

De mogelijke gevolgen van een negatief zelfbeeld voor de ontwikkeling van kinderen en jongeren kunnen zijn:

• verminderd zelfvertrouwen en onzekerheid
• ontevredenheid en geen zelfwaardering
• teleurstelling en frustratie
• twijfel en (sociale) angst
• somberheid en pessimisme die kunnen leiden tot depressieve gevoelens
• faalangst
• beperkte sociale contacten.

10 tips die bij dragen aan het ontwikkelen van een realistisch zelfbeeld bij pubers.  

• Een positieve opvoeding vanuit de een positieve benadering

Het ontstaan van het zelfbeeld start al in de baby tijd. De reactie van een ouder op zijn kind en andersom beïnvloed het gedrag van het kind. Zorg voor een liefdevolle omgeving waar jouw kind in opgroeit. Meer over positief opvoeden lees je in deze blogs: Hoe zet jij de eerste stap naar positief opvoeden? en vijf uitgangspunten bij positief opvoeden. 

• Geef vertrouwen in de capaciteiten van jouw puber.

• Laat voelen dat jouw puber uniek is en dat je hem als volwaardig mens accepteert

• Geef ruimte en tijd voor het ontdekken en leren van fouten

• Kijk vooral naar het positieve gedrag en stimuleer door te belonen

• Laat je puber vooral vervelende dingen en moeilijke dingen niet uit de weg gaan.

• Stel redelijke verwachtingen die aansluiten bij het niveau.

• Wees niet te zuinig met complimenten; geef complimenten over het proces en niet over het resultaat.

• Wees blij met iedere kleine overwinning en vooruitgang, hoe klein deze ook is.

• Onderzoek welke belemmerende overtuigingen ( gedachten) er in de weg zitten.

Bron: Mirelle Valentijn, stichting Omgaan met Pesten! 

Lukt het jou om deze tips toe te passen of heb je nog een vraag? Laat dan onder deze blog een reactie achter.

Wil je hier mee aan de slag? More Happy biedt verschillende workshops rondom het bouwen aan een realistisch zelfbeeld aan voor jongeren! Kijk hier voor het aanbod 

 Heb je de facebookpagina van More Happy al geliked? Dan blijf je op de hoogte van alles wat jongeren aan gaat.  Super  als je dat  hier nog even doet!